Aðalfundur Fjöruverðlaunanna 2021

Aðalfundur félags um Fjöruverðlaunin – bókmenntaverðlaun (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi er haldinn þriðjudaginn 28. september kl. 20:00. Fundurinn er haldinn á rafrænum vettvangi, í gegnum Zoom fjarfundarbúnaðinn.

Til þess að taka þátt í rafrænum aðalfundi er nauðsynlegt að skrá netfang sitt. Vinsamlegast tilkynnið þátttöku, hér. 

Á fundinum verður kosið um formann og þrjá fulltrúa í stjórn (tvo í aðalstjórn og einn í varastjórn). Kjörtímabil er til tveggja ára.

Vinsamlegast sendið framboð til formanns eða stjórnar á netfangið bokmenntaverdlaunkvenna@gmail.com fyrir 21. september næstkomandi.

Á næstu dögum mun félagsfólki berast krafa í heimabanka fyrir félagsgjöldum Fjöruverðlaunanna, 2.000 kr. Við hvetjum félagsfólk allt til að greiða árgjöldin og leggja þar með sitt af mörkum til að tryggja framgang Fjöruverðlaunanna, bókmenntaverðlaun kvenna á Íslandi!

Dagskrá fundar

  1. Kosning fundarstjóra og fundarritara
  2. Skýrsla stjórnar lögð fram
  3. Reikningar lagðir fram til samþykktar
  4. Lagabreytingar. Skriflegar tillögur félagsmanna um lagabreytingar skulu hafa borist stjórn eigi síðar en einni viku fyrir aðalfund (þ.e. 21. september) og skulu þær fylgja endanlegri dagskrá. Þær þurfa samþykki meirihluta fundarmanna.
  5. Ákvörðun félagsgjalds næsta árs.
  6. Kosning stjórnar. Framboð til stjórnarstarfa skulu hafa borist stjórn eigi síðar en einni viku fyrir aðalfund og skulu þau fylgja endanlegri dagskrá.
  7. Kosning skoðunarmanna reikninga
  8. Önnur mál

Fjöruverðlaunin 2021: Verðlaunahafar

Fjöruverðlaunin,  bókmenntaverðlaun kvenna (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi, voru afhent við hátíðlega athöfn þann 8. mars 2021, á alþjóðlegum baráttudegi kvenna.

Verðlaunin hlutu:

  • Í flokki fagurbókmennta:
    Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur (Benedikt bókaútgáfa)
  • Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis:
    Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur (Sögufélag)
  • Í flokki barna- og unglingabókmennta:
    Iðunn & afi pönk eftir Gerði Kristnýju (Mál og menning)

Þetta í fimmtánda sinn sem Fjöruverðlaunin eru veitt og í sjöunda sinn frá því að borgarstjóri Reykjavíkur, bókmenntaborgar UNESCO, gerðist verndari verðlaunanna. Dagur B. Eggertsson borgarstjóri bauð höfunda velkomna í Höfða og streymt var af viðburðinum á samfélagsmiðlum. Verðlaunahafar fengu verðlaunagripi gerða af listakonunni Koggu.

Rökstuðningur dómnefnda

Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur (Benedikt bókaútgáfa)

Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur er ljóðabálkur sem geymir afar frumlega endurvinnslu á ritinu Íslenskar ljósmæður sem kom út á sjöunda áratug síðustu aldar. Þær hundrað ljósmæður sem þar segir frá ganga í endurnýjun lífdaga í ljóðum Kristínar Svövu. Það er sem opnist gátt inn í horfinn tíma þaðan sem streyma lýsingar af hetjudáðum þessara ljósmæðra sem létu hvorki ófærð né veðurofsa hamla för sinni. Ennfremur er hin góða, fórnfúsa kona dregin mjög skýrum dráttum. Kristín Svava minnir okkur á hvaðan við komum og við hvað fólk mátti stríða í þessu landi, ekki síst konur. Hún sækir í orðfæri fyrrnefndrar bókar og finnur því nýstárlegan búning. Þessi meðferð á efninu er afar vel heppnuð og skilar sér í margslungnum og mögnuðum texta.

Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur (Sögufélag)

Konur sem kjósa er aldarsaga íslenskra kvenna sem fullgildra borgara. Í gegnum ellefu sneiðmyndir af íslensku samfélagi, afmarkaðar við eitt kosningaár á hverjum áratug frá því að íslenskar konur fengu kosningarétt, fær lesandinn djúpa og marglaga innsýn í veröld íslenskra kvenna.  Höfundar skyggnast bak við mýtuna um að íslenskar konur séu fegurstar og sjálfstæðastar allra kvenna og taka til umfjöllunar hvernig lagalegt og félagslegt jafnrétti kynjanna þróaðist á Íslandi. Fjallað er um hvernig konur sigruðust á þeim hindrunum sem blöstu við, til dæmis baráttuna um launajafnrétti, lífeyri eða aðgengi að salernisaðstöðu á vinnustöðum. Í þessari mikilvægu bók um sögu íslenskra kvenna stígur fram margradda kór sem er vissulega ekki sammála um allt, en er þó samstíga í baráttunni fyrir iðkun borgararéttinda.

Iðunn & afi pönk eftir Gerði Kristnýju (Mál og menning)

Iðunn & afi pönk lýsir veröld ellefu ára stelpu í Mosfellsbæ. Atburðarásin hverfist um afa hennar, dularfullt reiðhjólshvarf og grunsamlegar stelpur í hverfinu. Ekki er allt sem sýnist, ekki pönkið heldur. Trú afa á frelsi og umburðalyndi fólks gagnvart sjálfu sér og öðrum, eflir Iðunni og á erindi við lesendur. Gerður Kristný skrifar af leikandi húmor, með skáldlegri hrynjandi og smitandi ást á tungumálinu.

 

Fjöruverðlaunin 2021: Tilnefningar

Tilkynnt hefur verið hvaða bækur eru tilnefndar til Fjöruverðlaunanna – bókmenntaverðlauna kvenna (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi. Dómnefndir hafa tilnefnt bækur í þremur flokkum: fagurbókmenntir, barna- og unglingabókmenntir sem og fræðibækur og rit almenns eðlis.

Fjöruverðlaunin voru afhent í fyrsta sinn vorið 2007 og hafa verið veitt árlega síðan. Verðlaununum er ætlað að vekja athygli á og hampa bókum kvenna. Í ljósi COVID-19 faraldursins og samkomutakmarka var horfið frá hefðundinni tilnefningahátíð en vonast er til að hægt verði að afhenda verðlaunin, samkvæmt venju, við hátíðlega athöfn í snemma árs 2021.

Eftirfarandi höfundar og bækur hlutu tilnefningar:

Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis

  • Íslenskir matþörungar – ofurfæða úr fjörunni eftir Eydísi Mary Jónsdóttur, Hinrik Carl Ellertsson, Karl Petersson og Silju Dögg Gunnarsdóttur
  • Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur
  • Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 eftir Hilmu Gunnarsdóttur

Í flokki barna- og unglingabókmennta

  • Sjáðu eftir Áslaugu Jónsdóttur
  • Iðunn og afi pönk eftir Gerði Kristnýju
  • Vampírur, vesen og annað tilfallandi eftir Rut Guðnadóttur

Í flokki fagurbókmennta:

  • Aprílsólarkuldi eftir Elísabetu Kristínu Jökulsdóttur
  • Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur
  • Undir Yggdrasil eftir Vilborgu Davíðsdóttur

Rökstuðningur dómnefnda:

Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis:

Íslenskir matþörungar, ofurfæða úr fjörunni eftir Eydísi Mary Jónsdóttur, Hinrik Carl Ellertsson, Karl Petersson og Silju Dögg Gunnarsdóttur

Íslenskir matþörungar, ofurfæða úr fjörunni, varpar ljósi á þann fjársjóð sem finnst við strendur Íslands. Bókin kynnir lesandann fyrir þeirri vannýttu matarkistu sem býr í fjörunni og kennir honum að þekkja matþörunga, safna þeim og matreiða. Efni bókarinnar er komið vel til skila, ekki bara með aðgengilegum texta heldur er hún einnig ríkulega skreytt fallegum myndum sem gera bæði uppskriftum og leiðbeiningum um tínslu góð skil. Bókin er góð og tímabær viðbót við þann bókaflokk sem fjallar um íslenska náttúru og nýtingu hennar og kynnir vannýtta auðlind einstaklega vel.

Konur sem kjósa: Aldarsaga eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínu Svövu Tómasdóttur, Ragnheiði Kristjánsdóttur og Þorgerði H. Þorvaldsdóttur

Konur sem kjósa er aldarsaga íslenskra kvenna sem fullgildra borgara. Í gegnum ellefu sneiðmyndir af íslensku samfélagi, afmarkaðar við eitt kosningaár á hverjum áratug frá því að íslenskar konur fengu kosningarétt, fær lesandinn djúpa og marglaga innsýn í veröld íslenskra kvenna.  Höfundar skyggnast bak við mýtuna um að íslenskar konur séu fegurstar og sjálfstæðastar allra kvenna og taka til umfjöllunar hvernig lagalegt og félagslegt jafnrétti kynjanna þróaðist á Íslandi. Fjallað er um hvernig konur sigruðust á þeim hindrunum sem blöstu við, til dæmis baráttuna um launajafnrétti, lífeyri eða aðgengi að salernisaðstöðu á vinnustöðum. Í þessari mikilvægu bók um sögu íslenskra kvenna stígur fram margradda kór sem er vissulega ekki sammála um allt, en er þó samstíga í baráttunni fyrir iðkun borgararéttinda.

Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 eftir Hilmu Gunnarsdóttur

Þættir úr sögu lyfjafræðinnar á Íslandi frá 1760 er vandað yfirlitsrit íslenskrar lyfjasölu og lyfjafræði allt frá því að fyrsta apótekið var stofnað í Nesi. Einnig er innlendum félagsmálum lyfjafræðinga og menntun þeirra gerð góð skil. Bókin er listilega skrifuð þar sem vönduð sagnfræðileg heimildavinna um þróun greinarinnar er sett í bráðskemmtilegt samhengi við ríkjandi tíðaranda svo lesandinn líður í gegnum frásögnina eins og spennandi reyfara sem erfitt er að leggja frá sér. Þetta rit má ekkert áhugafólk um íslenska heilbrigðis- og samfélagssögu láta framhjá sér fara.

Í flokki barna- og unglingabókmennta:

Sjáðu eftir Áslaugu Jónsdóttur

Í Sjáðu! eftir Áslaugu Jónsdóttur fylgja lesendur tveimur kátum krökkum um ævintýraveröld þar sem sumt er kunnuglegt en annað framandi. Leiðsögnin er í bundnu máli, leikandi og létt. Skemmtileg orð kallast á við fjörlegar og litríkar myndir sem gefa ímyndunaraflinu undir fótinn. Framvinda frásagnarinnar er mest í myndunum og þar má sjá fleira en nefnt er í vísunum. Hér er boðið upp á gefandi samveru og samtöl foreldra og ungra barna, skemmtun og mikilvæga málörvun. Sjáðu! er kærkomin harðspjaldabók fyrir yngstu börnin sem þurfa að venjast við vandaðar bækur frá fyrstu tíð. Allur frágangur er til fyrirmyndar og bókin hæfir vel litlum höndum.

Iðunn og afi pönk – Gerður Kristný

Iðunn og afi pönk lýsir veröld ellefu ára stelpu í Mosfellsbæ. Atburðarásin hverfist um afa hennar, dularfullt reiðhjólshvarf og grunsamlegar stelpur í hverfinu. Ekki er allt sem sýnist, ekki pönkið heldur. Trú afa á frelsi og umburðalyndi fólks gagnvart sjálfu sér og öðrum, eflir Iðunni og á erindi við lesendur. Gerður Kristný skrifar af leikandi húmor, með skáldlegri hrynjandi og smitandi ást á tungumálinu.

 

 

Vampírur, vesen og annað tilfallandi eftir Rut Guðnadóttur

Vampírur, vesen og annað tilfallandi er fyrsta barnabók Rutar Guðnadóttur. Í sögunni er fjallað um þrjár vinkonur sem allar kljást við erfiðleika, hver á sínu sviði. Sagan er að mestu leyti raunsæ frásögn um líf þriggja stúlkna og vandamál þeirra í skóla og einkalífi en færir sig svo aðeins inn á svið fantasíunnar í lokin, í vel heppnaðri blöndu. Bókin er vel skrifuð og persónusköpun er frumleg og sannfærandi. Rut tekst að koma alls kyns málefnum unglinga nútímans inn í þessa vel fléttuðu og húmorísku frásögn. Spennandi nýliðaverk frá höfundi sem á eftir að láta að sér kveða.

Í flokki fagurbókmennta:

Aprílsólarkuldi eftir Elísabetu Kristínu Jökulsdóttur

Það er ekki heiglum hent að takast á við föðurmissi, ástina og geðhvörf þannig að lesandinn fylgist með spenntur og áhyggjufullur um leið og samúðin fyllir hjarta hans. Þetta geir Elísabet Jökulsdóttir afar vel í bók sinni Aprílsólarkulda. Þetta er sjálfsævisögulegt verk um glímu við fortíðina þar sem sambandsleysi, söknuður, bóhemalíf og óheftur sköpunarkraftur takast á og leiða til mikilla átaka innan sem utan líkamans. Hér er skáldskapur á ferð sem veitir innsýn í heim níunda áratugarins um leið og hann fjallar um leitina að sjálfsskilningi, ást og umhyggju.

Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur

Hetjusögur eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur er ljóðabálkur sem geymir afar frumlega endurvinnslu á ritinu Íslenskar ljósmæður sem kom út á sjöunda áratugnum. Þær hundrað ljósmæður sem þar segir frá ganga í endurnýjun lífdaga í ljóðum Kristínar Svövu. Það er sem opnist gátt inn í horfinn tíma þaðan sem streyma lýsingar af hetjudáðum þessara ljósmæðra sem létu hvorki ófærð né veðurofsa hamla för sinni. Enn fremur er hin góða, fórnfúsa kona dregin mjög skýrum dráttum. Kristín Svava sækir í orðfæri fyrrnefndrar bókar og finnur því nýstárlegan búning. Þessi meðferð á efninu er vel heppnuð og skilar sér í margslungnum og mögnuðum texta.

Undir Yggdrasil eftir Vilborgu Davíðsdóttur

Í Undir Yggdrasil leiðir Vilborg Davíðsdóttir lesandann heima á milli, frá Íslandi og austur um haf og frá miðaldaheiminum sem hún hefur áður tekist á við yfir í handanheima norrænu goðafræðinnar. Efnistökin eru nútímaleg og úrvinnslan á sagnaarfinum vönduð svo úr verður söguleg skáldsaga sem á erindi við nútímalesendur. Bókin gefur innsýn í líf bæði kvenna og annarra aukapersóna Íslendingasagnanna. Þorgerður Þorsteinsdóttir er heillandi aðalpersóna og eins og aðrar persónur bókarinnar bæði heildsteyp og mannleg. Bókin heldur lesandanum fram á síðustu blaðsíðu enda er frásögnin meistaralega fléttuð.

Í dómefndum sitja:

Barna- og unglingabókmenntir:

  • Anna Þorbjörg Ingólfsdóttir, lektor í íslensku
  • Guðrún Jóhannsdóttir, bókmenntafræðingur
  • Hildur Ýr Ísberg, íslensku- og bókmenntafræðingur

Fræðibækur og rit almenns eðlis:

  • Hafdís Erla Hafsteinsdóttir, sagnfræðingur
  • Sigrún Helga Lund, tölfræðingur
  • Sóley Björk Guðmundsdóttir, þjóðfræðingur og blaðamaður

Fagurbókmenntir:

  • Elín Björk Jóhannsdóttir, bókmenntafræðingur
  • Jóna Guðbjörg Torfadóttir, framhaldsskólakennari
  • Kristín Ástgeirsdóttir, sagnfræðingur

Fjöruverðlaunin óska eftir tilnefningum í ár

Fjöruverðlaunin auglýsa eftir tilnefningum í ár.

Hægt er að leggja fram bækur eftir konur (sís og trans), trans fólk, kynsegin fólk og intersex fólk.

Þátttökukostnaður er ókeypis, en þremur eintökum þarf að skila inn fyrir dómnefnd.

Hægt er að tilnefna bækur í þremur flokkum:

  • fagurbókmenntir
  • fræðirit og bækur almenns eðlis
  • barna- og unglingabókmenntir

Dómnefndarbókum skal komið á skrifstofu Félags íslenskra bókaútgefenda í allra síðasta lagi föstudaginn 30. október 2020. Ef ekki er unnt að koma prentuðum bókum til skila fyrir þann tíma, er nauðsynlegt að senda rafrænt eintak á  bokmenntaverdlaunkvenna@gmail.com fyrir þann dag, svo að bókin komi til greina. Þá þurfa útgefendur að koma þremur prentuðum eintökum af sömu bók á skrifstofu FÍBÚT fyrir föstudaginn 20. nóvember 2020.

Aðeins bækur/handrit sem hafa borist fyrir 30. október koma til greina.

Þrjár bækur eru tilnefndar í hverjum flokki og verða tilnefningar kynntar í desember 2020. Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna á Íslandi, verða svo veitt í janúar 2021.

Hvaða bækur koma til greina?

Miðað er við að til að bækur teljist hæfar til að vera í Fjöruverðlaunapottinum séu þær:

  • skrifaðar af konu/konum, trans fólki, kynsegin fólki eða intersex fólki
  • frumútgáfa sé á íslensku
  • gefnar út af forlagi á Íslandi
  • koma út í fyrsta sinn á því ári sem um ræðir (ekki endurútgáfur)
  • innihaldi texta af einhverju tagi
  • að kona/konur eða trans/kynsegin/intersex fólk eigi a.m.k. 50% af textanum í bókinni, eða að kona/konur eða eða trans/kynsegin/intersex fólk séu helmingur höfunda (ef margir)

Ef upp koma vafaatriði er það hverrar dómnefndar fyrir sig að vega og meta hvort umrædd bók skuli talin gjaldgeng eða ekki.

Fjöruverðlaunin nú fyrir konur (sís og trans), trans fólk, kynsegin fólk og intersex fólk!

Aðalfundur Félags um Fjöruverðlaunin – bókmenntaverðlaun kvenna var á Zoom í dag, 5. október 2020.

Á fundinum voru samþykktar breytingar á lögum félagsins, að Fjöruverðlaunin verði útvíkkuð svo að til verðlaunanna koma til greina bækur eftir konur (sís og trans), sem og allt trans, kynsegin og intersex fólk.

Er þessi útvíkkun í anda grasrótarinnar sem upphaflega stofnaði til Fjöruverðlaunanna, að vekja athygli á verkum rithöfunda sem verða útundan í karllægri uppbyggingu bókmenntaheimsins. Líkt og konur, hefur trans, kynsegin og intersex fólk þurft að finna á eigin skinni fordóma feðraveldisins og verið njörvað niður í fjötra kynjakerfisins.

Var þessi lagabreytingartillaga samþykkt einróma á aðalfundi og fagnað með lófataki. Útvíkkun Fjöruverðlaunanna svo að þau nái til fleiri kynja mun auka framgang verðlaunanna og styrkja fleiri rithöfunda til starfa.

Hér er hægt að lesa greinargerð stjórnar sem fylgdi lagabreytingartillögunni.

Aðalfundur Fjöruverðlaunanna 2020

Aðalfundur félags um Fjöruverðlaunin – bókmenntaverðlaun kvenna á Íslandi er haldinn mánudaginn 5. október kl. 17:00. Fundurinn er haldinn á rafrænum vettvangi, í gegnum Zoom fjarfundarbúnaðinn.

Á fundinum verða lagðar fram breytingartillögur stjórnar á 3. grein laga félags um Fjöruverðlaunin sem leggur til útvíkkun á verðlaununum (sjá fyrir neðan).

Til þess að taka þátt í rafrænum aðalfundi er nauðsynlegt að skrá netfang sitt. Vinsamlegast tilkynnið þátttöku, hér. 

Á næstu dögum mun félagsfólki berast krafa í heimabanka fyrir félagsgjöldum Fjöruverðlaunanna, 2.000 kr. Við hvetjum félagsfólk allt til að greiða árgjöldin og leggja þar með sitt af mörkum til að tryggja framgang Fjöruverðlaunanna, bókmenntaverðlaun kvenna á Íslandi!

Dagskrá fundar

  1. Kosning fundarstjóra og fundarritara
  2. Skýrsla stjórnar lögð fram
  3. Reikningar lagðir fram til samþykktar
  4. Lagabreytingar (sjá tillögu stjórnar fyrir neðan). Skriflegar tillögur félagsmanna um lagabreytingar skulu hafa borist stjórn eigi síðar en einni viku fyrir aðalfund (þ.e. 28. september) og skulu þær fylgja endanlegri dagskrá. Þær þurfa samþykki meirihluta fundarmanna.
  5. Ákvörðun félagsgjalds næsta árs.
  6. Kosning skoðunarmanna reikninga
  7. Önnur mál

Lagabreytingatillaga stjórnar

  1. grein
    Tilgangur félagsins er að halda utan um skipulagningu og framkvæmd Fjöruverðlaunanna, bókmenntaverðlauna kvenna á Íslandi, sem veitt skulu fyrir marslok á hverju ári.

VERÐI:

  1. grein
    Tilgangur félagsins er að halda utan um skipulagningu og framkvæmd Fjöruverðlaunanna, bókmenntaverðlauna kvenna (sís og trans) og trans, kynsegin og intersex fólks á Íslandi, sem veitt skulu fyrir marslok á hverju ári.

Lesið greinargerð stjórnar um tillöguna, hér.

Fjöruverðlaunin 2020: Verðlaunahafar

Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna, voru afhent við hátíðlega athöfn í Höfða 15. janúar 2020.

Verðlaunin hlutu:

      • Í flokki fagurbókmennta:
        Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur (Benedikt bókaútgáfa)
      • Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis:
        Jakobína: Saga skálds og konu eftir Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur (Mál og menning)
      • Í flokki barna- og unglingabókmennta:
        Kennarinn sem hvarf eftir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur (Bókabeitan)

Þetta í fjórtánda sinn sem Fjöruverðlaunin eru veitt og í sjötta sinn síðan borgarstjóri Reykjavíkur, bókmenntaborgar UNESCO, gerðist verndari verðlaunanna og bauð Dagur B. Eggertsson gesti velkomna og afhenti verðlaunahöfum blóm. Verðlaunahafar fá verðlaunagripi gerða af listakonunni Koggu.

Rökstuðningur dómnefnda

Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur (Benedikt bókaútgáfa)

Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur er ljómandi vel skrifuð og margþætt skáldsaga. Þar fléttast saman sögur ólíkra persóna; eldri manns sem elst upp við Breiðafjörð, húsmóður í Kópavogi og ungs innflytjanda frá Kína. Öll eiga þau það sameiginlegt að vera jaðarsett og einangruð, hvert á sinn hátt. Heimurinn sem Bergþóra dregur upp er grimmur en persónur hennar eru heilsteyptar og þótt lýsingar séu oft gróteskar eru þær skapaðar af stakri næmni fyrir breyskleika mannfólksins. Bergþóra dregur fram áhrifaríkar myndir sem sitja lengi í lesandanum og vald hennar á tungumálinu er slíkt að unun er að lesa Svínshöfuð.

Jakobína: Saga skálds og konu eftir Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur (Mál og menning)

Jakobína, saga skálds og konu, segir frá lífi og starfi Jakobínu Sigurðardóttur rithöfundar. Jakobína er án efa með merkilegri skáldum síns tíma á Íslandi, en ferlið var oft flókið. Bókin segir frá löngun í menntun, togstreitu gagnvart hjónabandi og síðar húsmóðurhlutverkinu, og skáldastarfinu sem hún brann fyrir alla ævi.  Bókin er skrifuð af dóttur Jakobínu, Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur, sem tvinnar einstaklega vel saman sögu þessarar áhugaverðu konu, bréfaskrif milli Jakobínu og hennar nánustu, og ljóð eftir hana og aðra. Útkoman er forvitnileg saga sem gefur ómetanlega innsýn inn í líf og hugarheim þessa áhrifamikla skálds.

Kennarinn sem hvarf eftir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur (Bókabeitan)

Bergrún Íris Sævarsdóttir er fjölkunnug mjög enda bæði afbragðs listakona og rithöfundur. Bók hennar, Kennarinn sem hvarf er fimlega byggð spennusaga sem heldur lesendum á aldrinum 9-12 ára föngnum til enda. Spennusagnaformið keyrir söguna áfram en sagan er allt í senn, hröð og skemmtileg og byggð samkvæmt lögmálum hefðbundinnar frásagnar. Söguna segir 12 ára gömul stúlka sem ásamt bekkjarfélögum sínum leita horfins kennara og leysa um leið flóknar þrautir. Persónurnar virðast við fyrstu sýn fremur einfaldar og staðlaðar en þegar á reynir eru þær ekki byggðar upp af staðalímyndum heldur verða þær lifandi og margræðar þegar á frásögnina líður rétt eins og frásögnin sjálf. Bygging bókarinnar ásamt persónusköpun fleytir þessari heildstæðu sögu hátt og færir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur Fjöruverðlaunin 2020.

Fjöruverðlaunin 2020: Tilnefningar

Gleði ríkti á Borgarbókasafninu í miðbæ Reykjavíkur 3. desember 2019 þegar níu bækur voru tilnefndar til Fjöruverðlaunanna – bókmenntaverðlauna kvenna.

Eftirfarandi höfundar og bækur hlutu tilnefningar:

Fagurbókmenntir

  • Svanafólkið eftir Kristínu Ómarsdóttur
  • Okfruman eftir Brynju Hjálmsdóttur
  • Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur

Dómnefnd skipuðu Elín Björk Jóhannsdóttir, Jóna Guðbjörg Torfadóttir og Kristín Ástgeirsdóttir.

Fræðibækur og rit almenns eðlis

  • Öræfahjörðin: Saga hreindýra á Íslandi eftir Unni Birnu Karlsdóttur
  • Jakobína: Saga skálds og konu eftir Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur
  • Listin að vefa eftir Ragnheiði Björk Þórsdóttur

Dómnefnd skipuðu Dalrún J. Eygerðardóttir, Sóley Björk Guðmundsdóttir og Þórunn Blöndal

Barna- og unglingabókmenntir

  • Kjarval: Málarinn sem fór sínar eigin leiðir eftir Margréti Tryggvadóttur
  • Kennarinn sem hvarf eftir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur
  • Villueyjar eftir Ragnhildi Hólmgeirsdóttur

Dómnefnd skipuðu Guðrún Jóhannsdóttir, Hildur Ýr Ísberg og Sigrún Birna Björnsdóttir.

Rökstuðningur dómnefnda

Fagurbókmenntir

Svanafólkið eftir Kristínu Ómarsdóttur (Partus)

Svanafólkið eftir Kristínu Ómarsdóttur er margslungin skáldsaga sem grípur lesandann strax heljartökum og situr lengi í honum á eftir. Sagan er í senn hrollvekjandi og grátbrosleg í lýsingum sínum á samskiptum embættismanns sem býr í eftirlitsríki við hálfmennskar verur sem lifa utangarðs. Þannig rennur kaldranalegur veruleikinn saman við furður sem ættaðar eru úr heimi ævintýra og goðsagna. Sagan vekur mjög til umhugsunar um mennskuna og þau landamörk sem manneskjan setur til að greina sig frá öðrum og loka sig af. Þá geymir áhrifamikill textinn gnótt myndmáls og ljóðrænu sem fangar vel frumlegt viðfangsefnið. Kristín gerir þetta listavel.

Okfruman eftir Brynju Hjálmsdóttur (Una útgáfuhús)

Okfruman verður til við samruna en margfaldast svo endalaust eins og orðin sem streyma. Hún er tákn um líf en hvað verður um þetta líf? Í ljóðabók Brynju Hjálmsdóttur fylgjumst við með stúlku frá fæðingu og fram á óræðan aldur. Barnið er að uppgötva lífið en upplifir líka dauða nákominna, þar á meðal barna. Það eru víða ógnir; stúlkan sér það sem aðrir sjá ekki, eins og slönguna sem hringar sig um flugvöllinn og minnir því um margt á völvu. Ljóðaheimur Brynju er mjög myndrænn, ljóðmálið margrætt og þrungið kvenlegri reynslu. Hér er vel að verki staðið í spennandi ljóðabók.

Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur (Benedikt bókaútgáfa)

Svínshöfuð eftir Bergþóru Snæbjörnsdóttur er ljómandi vel skrifuð og margþætt skáldsaga. Þar fléttast saman sögur ólíkra persóna; eldri manns sem elst upp við Breiðafjörð, húsmóður í Kópavogi og ungs innflytjanda frá Kína. Öll eiga þau það sameiginlegt að vera jaðarsett og einangruð, hvert á sinn hátt. Heimurinn sem Bergþóra dregur upp er grimmur en persónur hennar eru heilsteyptar og þótt lýsingar séu oft gróteskar eru þær skapaðar af stakri næmni fyrir breyskleika mannfólksins. Bergþóra dregur fram áhrifaríkar myndir sem sitja lengi í lesandanum og vald hennar á tungumálinu er slíkt að unun er að lesa Svínshöfuð.

Fræðibækur og rit almenns eðlis

Öræfahjörðin: Saga hreindýra á Íslandi eftir Unni Birnu Karlsdóttur (Sögufélag)

Bókin Öræfahjörðin: Saga hreindýra á Íslandi, eftir Unni Birnu Karlsdóttur, er ítarleg umhverfissagnfræðileg rannsókn á sögu sambýlis Íslendinga og tignarlegra hreindýra runnum frá Finnmörku; huldudýrum hálendisins. Lífshættir íslenskra hreindýra hafa verið sveipaðir ákveðinni dulúð, enda megin búsvæði þeirra fjarri mannabyggðum. Bókin gerir lesandanum fært að fylgja hreindýrunum frá komu þeirra til landsins og áfram í gegnum aldirnar, fram á okkar tíma. Á þeirri söguslóð er farið yfir hreindýraveiðar, lífshætti og útbreiðslu hreindýra, sem og rannsóknir og vöktun á hreindýrum. Höfundur gerir lesandanum kleift að upplifa sögu hreindýranna, með lýsandi texta og ljósmyndum, sem í senn dýpka frásögnina og færa okkur nær heimi hreindýranna.

Jakobína: Saga skálds og konu eftir Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur (Mál og menning)

Jakobína, saga skálds og konu, segir frá lífi og starfi Jakobínu Sigurðardóttur rithöfundar. Jakobína er án efa með merkilegri skáldum síns tíma á Íslandi, en ferlið var oft flókið. Bókin segir frá löngun í menntun, togstreitu gagnvart hjónabandi og síðar húsmóðurhlutverkinu, og skáldastarfinu sem hún brann fyrir alla ævi.  Bókin er skrifuð af dóttur Jakobínu, Sigríði Kristínu Þorgrímsdóttur, sem tvinnar einstaklega vel saman sögu þessarar áhugaverðu konu, bréfaskrif milli Jakobínu og hennar nánustu, og ljóð eftir hana og aðra. Útkoman er forvitnileg saga sem gefur ómetanlega innsýn inn í líf og hugarheim þessa áhrifamikla skálds.

Listin að vefa eftir Ragnheiði Björk Þórsdóttur (Vaka Helgafell)

Bók Ragnheiðar Bjarkar Þórsdóttur, Listin að vefa, er metnaðarfullt verk um veflistina, eitt elsta listrænt handverk sem enn er stundað í veröldinni. Vaðmál og röggvarfeldir voru mikilvæg útflutningsvara á þjóðveldisöld og vefnaður skipti því verulegu máli fyrir afkomu Íslendinga fyrr á öldum. Í bók Ragnheiðar kynnast lesendur ýmsu því sem getur vakið og viðhaldið áhuga á þessari ævagömlu handmennt. Textinn er einkar skýr og læsilegur og ljósmyndir og teikningar styðja vel við textann og sýna það sem erfitt er að lýsa með orðum. Listin að vefa er metnaðarfullt verk og stuðlar að samfellu í verk- og listmenningu á Íslandi og mun vafalaust verða uppspretta hugmynda og aðferða íslenskra vefara um ókomin ár.

Barna- og unglingabókmenntir

Kjarval: Málarinn sem fór sínar eigin leiðir eftir Margréti Tryggvadóttur (Iðunn)

Kjarval, málarinn sem fór sínar eigin leiðir eftir Margréti Tryggvadóttur er bók handa börnum um okkar ástsælasta myndlistamann, Jóhannes Kjarval. Hér er um að ræða einstaklega vandaða bók, fallegan grip sem unun er að skoða og lesa. Í bókinni er ævi Kjarvals og listamannsferill rakinn í máli og myndum. Texti bókarinnar segir áhugaverða þroskasögu sveitadrengs sem vex upp og verður stórkostlegur listamaður og mikill persónuleiki. Frásögnin er uppfull af skemmtilegum smáatriðum úr ævi Kjarvals. Þetta er bók sem ung börn geta notið með fullorðnum og fyrir eldri börn er hún fengur hvort sem er til yndislestrar eða sem heimildarit í listasögu. Það er til mikillar fyrirmyndar að vanda bókagerð fyrir börn á þann hátt sem hér hefur verið gert. Okkur er því sönn ánægja að veita Margréti Tryggvadóttur tilnefningu til Fjöruverðlaunanna 2020.

Kennarinn sem hvarf eftir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur (Bókabeitan)

Bergrún Íris Sævarsdóttir er fjölkunnug mjög enda bæði afbragðs listakona og rithöfundur. Bók hennar, Kennarinn sem hvarf er fimlega byggð spennusaga sem heldur lesendum á aldrinum 9-12 ára föngnum til enda. Spennusagnaformið keyrir söguna áfram en sagan er allt í senn, hröð og skemmtileg og byggð samkvæmt lögmálum hefðbundinnar frásagnar. Söguna segir 12 ára gömul stúlka sem ásamt bekkjarfélögum sínum leita horfins kennara og leysa um leið flóknar þrautir. Persónurnar virðast við fyrstu sýn fremur einfaldar og staðlaðar en þegar á reynir eru þær ekki byggðar upp af staðalímyndum heldur verða þær lifandi og margræðar þegar á frásögnina líður rétt eins og frásögnin sjálf. Bygging bókarinnar ásamt persónusköpun fleytir þessari heildstæðu sögu hátt og færir Bergrúnu Írisi Sævarsdóttur tilnefningu til Fjöruverðlaunanna 2020.

Villueyjar eftir Ragnhildi Hólmgeirsdóttur (Björt)

Ragnhildur Hólmgeirsdóttir sló í gegn með frumraun sinni, Koparborginni. Villueyjar gerist í sama heimi og Koparborgin, en hefur aðrar persónur í aðalhlutverki. Bókin er lengri en frumraunin og fléttan flóknari, en höfundur heldur þó þétt í alla tauma og byggingin er listavel gerð. Ragnhildur skrifar gott og vandað mál og býr til sannfærandi fantasíuheim sem inniheldur vísanir og skírskotanir til samtíma og raunheima. Persónusköpun er sannfærandi og lesendur fá einlæga samúð með örlögum sögupersónanna. Villueyjar er sannarlega gott innlegg í sístækkandi fantasíuhefð íslenskra ungmenna. Þetta er hörkuspennandi verk og á sannarlega skilið tilnefningu til Fjöruverðlauna 2020.

Tilnefningahátíð Fjöruverðlaunanna 3. desember kl. 17:00

Velkomin á tilnefningahátíð Fjöruverðlauna – bókmenntaverðlauna kvenna þriðjudaginn 3. desember kl. 17. Hátíðin verður haldin í Borgarbókasafninu í Grófinni við Tryggvagötu.

Dómnefndir tilnefna bækur í þremur flokkum: fagurbókmenntir, barna- og unglingabókmenntir, fræðibækur og rit almenns eðlis.

Léttar veitingar í boði.

Fjöruverðlaunin voru afhent í fyrsta sinn vorið 2007 og hafa verið veitt árlega síðan. Verðlaununum er ætlað að vekja athygli á og hampa bókum kvenna.

Fjöruverðlaunin óska eftir tilnefningum í ár

Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna, auglýsa eftir tilnefningum í ár.

Þátttökukostnaður er ókeypis, en þremur eintökum þarf að skila inn fyrir dómnefnd.

Hægt er að tilnefna bækur í þremur flokkum:

  • fagurbókmenntir
  • fræðirit & bækur almenns eðlis
  • barna- og unglingabókmenntir

Dómnefndarbókum skal komið á skrifstofu Félags íslenskra bókaútgefenda í allra síðasta lagi föstudaginn 1. nóvember 2019. Ef ekki er unnt að koma prentuðum bókum til skila fyrir þann tíma, er nauðsynlegt að senda rafrænt eintak á  bokmenntaverdlaunkvenna@gmail.com fyrir þann dag, svo að bókin komi til greina. Þá þurfa útgefendur að koma þremur prentuðum eintökum af sömu bók á skrifstofu FÍBÚT fyrir föstudaginn 22. nóvember 2019.

Aðeins bækur/handrit sem hafa borist fyrir 1. nóvember koma til greina, sem og aðeins handrit sem berast í prentuðum útgefnum eintökum fyrir 22. nóvember.

Þrjár bækur eru tilnefndar í hverjum flokki og verða tilnefningar kynntar 3. desember 2019. Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna á Íslandi, verða svo veitt í janúar 2020.

Hvaða bækur koma til greina?

Miðað er við að til að bækur teljist hæfar til að vera í Fjöruverðlaunapottinum séu þær:

  • skrifaðar af konu/konum
  • frumútgáfa sé á íslensku
  • gefnar út af forlagi á Íslandi
  • koma út í fyrsta sinn á því ári sem um ræðir (ekki endurútgáfur)
  • innihaldi texta af einhverju tagi
  • að kona/konur eigi a.m.k. 50% af textanum í bókinni, eða að kona/konur séu helmingur höfunda (ef margir)

Ef upp koma vafaatriði er það hverrar dómnefndar fyrir sig að vega og meta hvort umrædd bók skuli talin gjaldgeng eða ekki.